W wyroku z dnia 16 marca 2017 r., sygn. akt Kp 1/17, Trybunał Konstytucyjny orzekł o zgodności z Konstytucją RP ustawy z dnia 13 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo o zgromadzeniach.
Wyrok wydany został na skutek wniosku Prezydenta RP.
We wniosku Prezydent RP zarzucił ustawie z dnia 13 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo o zgromadzeniach:
– niezgodność art. 1 pkt 4 ustawy, w zakresie, w jakim dodając do ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. – Prawo o zgromadzeniach (Dz.U. poz. 1485) rozdział 3a „Postępowanie w sprawach zgromadzeń organizowanych cyklicznie” (art. 26a-26e), różnicuje status zgromadzeń publicznych przy zastosowaniu elementu konstrukcyjnego nieprzewidzianego na gruncie konstytucyjnym, z art. 32 ust. 1 i art. 57 Konstytucji RP,
– niezgodność art. 1 pkt 4 ustawy, w zakresie, w jakim dodając do ustawy Prawo o zgromadzeniach art. 26b ust. 4 wyłącza możliwość zaskarżenia przez organizatora zgromadzenia zarządzenia zastępczego wojewody o zakazie zgromadzenia, z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 w związku z art. 57 Konstytucji RP,
– niezgodność art. 2 ustawy, w zakresie, w jakim wprowadza zakaz odbycia zgromadzeń, nakazując stosowanie nowo ustanowionych przepisów do zdarzeń, które miały miejsce przed ich wejściem w życie, z art. 2 Konstytucji RP.
Trybunał, nie podzielił zarzutów wobec ustawy i orzekł o jej zgodności z Konstytucją RP. Orzeczenie zapadło większością głosów, przy czym zdanie odrębne do orzeczenia zgłosili sędziowie TK: Leon Kieres, Piotr Pszczółkowski (w zakresie umorzenia postępowania), Małgorzata Pyziak-Szafnicka (do całego orzeczenia) i Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz (do orzeczenia).
W uzasadnieniu Trybunał Konstytucyjny oceniając stwierdził, że ustawodawca zaingerował w wolność zgromadzeń poprzez wskazanie wymogów, po spełnieniu których zgromadzenie może zostać uznane za cykliczne, oraz przez ustanowienie obowiązku uzyskania zgody właściwego organu na odbycie takiego zgromadzenia. Zdaniem Trybunał jest to jednak ingerencja, która ma charakter proporcjonalny i jest konstytucyjnie dopuszczalna. Została określona w ustawie oraz służy realizacji określonych wartości, takich jak bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny. Trybunał stwierdził również, że wprowadzając zasadę stosowania prawa nowego wobec zgromadzeń, o których zamiarze organizacji wniesiono zawiadomienia przed dniem wejścia w życie ustawy, ustawodawca zastosował przepisy przejściowe pozwalające na działanie prawa wstecz.
Ponadto Trybunał umorzył postępowanie w kwestii zarzutu dotyczącego możliwości zaskarżenia wydanego przez wojewodę zarządzenia zastępczego o zakazie zgromadzenia w przypadku niewykonania przez organ gminy obowiązku wydania decyzji o zakazie zgromadzenia w oparciu o nową przesłankę. Trybunał uznał, że nowelizacja nie ustanawia wyraźnego zakazu zaskarżania wskazanego zarządzenia. W jego ocenie można dokonać takiej wykładni kwestionowanej regulacji, że prawo do zaskarżenia zarządzenia przez uprawnione podmioty nie zostało ustawą zmieniającą wyłączone.